Bijlagen
- De organisatie van het leger
- Literatuur
- VVDM- en BVD-periodieken
- Lijst van afkortingen
De organisatie van het leger
De rangen in de landmacht:
- Soldaat (kanonnier bij de artillerie, huzaar bij de cavallerie).
- Soldaat der eerste klasse, ofwel soldaat één.
- Korporaal.
- Korporaal der eerste klasse, ofwel korporaal één.
Onderofficieren.
- Sergeant (wachtmeester bij artillerie en cavallerie).
- Sergeant der eerste klasse, ofwel sergeant één.
- Sergeant-majoor (opperwachtmeester bij artillerie en cavallerie).
- Adjudant en vaandrig (kornet bij artillerie en cavallerie).
Subalterne officieren.
- Tweede luitenant
- Eerste luitenant.
- Kapitein (ritmeester bij de cavallerie).
Hoofdofficieren.
- Majoor (grootmajoor).
- Luitenant-kolonel (overste).
- Kolonel.
Opperofficieren.
- Brigadegeneraal.
- Generaal-majoor.
- Luitenant-generaal.
- Generaal.
Het Nederlandse leger was verdeeld in verschillende onderdelen. In volgorde van grootte zijn dat:
- het peloton, ongeveer veertig man.
- de compagnie, vier of vijf pelotons, totaal ongeveer 160 man.
- het bataljon, vier of vijf compagniën, totaal ongeveer 850 man.
- de brigade, bestaande uit enkele bataljons en losse compagniën, totaal ongeveer 4000 man.
- de divisie, o.a. bestaande uit enkele brigades met totaal ongeveer 18.700 man.
- het legerkorps, bestaande uit drie divisies (die niet allemaal paraat zijn, maar in tijden van nood of bij oefeningen opgeroepen kunnen worden) met in totaal ongeveer 90.000 man. De hoeveelheid manschappen kan veranderd zijn door de afschaffing van de dienstplicht.
Het grootste deel van de Nederlandse parate troepen zijn ingedeeld bij het Eerste Legerkorps, dat op zijn beurt onderdeel is van de Noordelijke Legergroep van de NAVO. 30.000 van de 45.000 Nederlandse dienstplichtigen waren bij het Eerste Legerkorps ingedeeld. De overigen waren gelegerd in opleidingskazernes of waren ingedeeld bij verschillende ondersteunende onderdelen.
In Nederland waren ongeveer 75 landmachtkazernes; ongeveer 15 daarvan zijn opleidingskazernes, waar dienstplichtigen de eerste maanden van hun diensttijd zaten alvorens te worden ingedeeld op hun parate bestemming. Bij de grotere gevechtsonderdelen werden de dienstplichtigen vanaf het begin van hun diensttijd geplaatst op hun uitendelijke bestemming.
De grootste kazernes in Nederland waren die in Oirschot, Havelte, 't Harde, Nunspeet, Assen, Ermelo en de Wittenberg, waar tussen de duizend en zestienhonderd dienstplichtigen gelegerd waren. De grootste kazerne was die in Seedorf in West-Duitsland, waar meer dan tweeduizend Nederlandse dienstplichtigen gelegerd waren. Een belangrijk garnizoen was Ede, waar verdeeld over meerdere kazernes 2500 dienstplichtigen gelegerd waren.
Zesmaal per jaar werd een nieuwe lichting dienstplichtigen onder de wapenen geroepen, in de eerste week van januari, maart, mei, juli, september en november. Per lichting verschenen er zes à zevenduizend dienstplichtigen. De eerste lichting van bijvoorbeeld 1974 wordt gewoonlijk 74-1 genoemd, de tweede lichting 74-2 enzovoort. Uiteraard zwaaide er tegelijkertijd met de opkomst van een nieuwe lichting een oude lichting af.
Literatuur
K. Beemsterboer en B. Poelmann - Nieuw handboek soldaat; een reportage over de dienstplicht - Bussum 1976.
R.J.B. Bergamin - De taak van de VVDM op diverse juridische terreinen - artikel in "Kernvraag", januari 1970.
Bond voor Dienstplichtigen - Het rode boekje voor soldaten - Amsterdam 1971.
Bond voor Dienstplichtigen - Het soldatenverzet in Nederland, deel 1 en 2 - artikelen in "Internationale Korrespondentie", januari en maart 1972 Nijmegen.
Bond voor Dienstplichtigen afd Nijmegen - Van reformisme naar strijdbaarheid - artikel in "Internationale Korrespondentie", januari 1973 Nijmegen.
F. Burger - Soldaten in het geweer, de roerige geschiedenis van de tienjarige VVDM - Baarn 1976.
H.J.H. Brentjens en C.F. Turpijn - Welzijn en krijgsmacht - Deventer 1977.
S.F. Breuer - De vereniging van dienstplichtige militairen: het kritische jaar 1971 - artikel in "Streven", december 1971.
B. Dankbaar - Tien jaar dienstplichtigenbeweging in Nederland - ongepubliceerd artikel 1976.
H.J. Diekerhof - Een vuile verrader - Utrecht 1966.
H.J. Diekerhof - Jullie hebben makkelijk praten - Baarn 1968.
J.J.A. van Doorn - The soldier and social change - London 1975.
P. van Eerden - De genese van de VVDM; prelude op en ontstaan van een soldatenbeweging - Doorn 1983.
Internationale KommunistenBond, een serie discussiestukken in "Proletaries Links" in het najaar van 1976.
A. de Jong - Minderen, meerderen, mensen; leven en geleefd worden in militaire dienst - Baarn 1969.
A. de Jong - Individu en krijgsmacht; een hedendaags conflict - artikel in "Kernvraag", januari 1970.
W. Kok - Dienstplichtigen en hun vakbondsproblematiek: VVDM en BVD - ongepubliceerd artikel 1972.
W. Kok - Balen in gemeenschap - artikel in "Jeugd en Samenleving", 1974 nr 6.
R. Kroes - Left wing radicalism and the mass army - artikel in de "Sociologische Gids", 1975 nr 2.
F. de Kruif en F. Lardenoye - Over lef gesproken!25 jaar VVDM - De Geus, 1991.
A.J. Kruithof - Positie van de VVDM in de krijgsmacht - artikel in "Kernvraag", januari 1970.
S. van der Laan - De militaire organisatie - Utrecht 1967.
Ministerie van Defensie - Krijgsmacht in verandering; situatieschets, beleidscontouren en aanbevelingen - algemeen eindrapport van de stuurgroep maatschappelijke invloeden in de krijgsmacht, Den Haag 1977.
K. Nieuwenhuijsen en anderen - De avonturen van Kobus Kornuit, een beeldverhaal van vijf jaar soldatenstrijd - Rotterdam 1981.
T. de Roos - Vrijheid van meningsuiting in het leger; hoe springt de militaire rechter om met de grondrechten? - artikel in "Vredespolitiek", Amsterdam 1979.
Staatscommissie van advies inzake de personeelsvoorziening voor de krijgsmacht - Verplicht of vrijwillig dienen; een onderzoek naar de wenselijkheid en de mogelijkheid van een vrijwilligerskrijgsmacht - Den Haag 1977.
J. Stoof - Leger, democratie en VVDM - artikel in "Kernvraag", januari 1970.
G. Teitler - Conscript unionism in the Dutch army - artikel in de "Sociologische Gids", 1975 nr 2.
G. Termeer en anderen - Dienstweigeraars; over dienstweigering en verzet tegen het militarisme vanaf de eeuwwisseling tot nu - Amsterdam 1984.
P. van Waesberghe - Soldatenverzet - artikel in "Internationale Korrespondentie", Nijmegen 1974.
Werkgroep Informatie Militaire Aangelegenheden - Anti-militarisme; informatie en discussiemap - Utrecht 1978.
BVD- EN VVDM-PERIODIEKEN
Waarom januari '66 tot januari '69
verscheen aanvankelijk maandelijks, later onregelmatiger.
Passieffist januari '69 tot mei '70
verscheen ongeveer zeswekelijks.
Intern Bulletin van de BVD, van mei '69 tot mei '70
verscheen ongeveer maandelijks.
BVD-Bulletin juli '70 tot december '83
verscheen aanvankelijk maandelijks, geleidelijk minder, en tenslotte een of tweemaal per jaar.
Soldatenkrant september '70 tot maart '84
verscheen maandelijks.
Kaderblad mei '72 tot december '83
verscheen maandelijks.
Twintig april '67 tot 1996
verscheen tweemaandelijks tot januari '71, maandelijks tot november '73, tweewekelijks tot januari '83,
Nieuwsbulletin augustus '67 tot ongeveer '77
verscheen tweewekelijks, aanvankelijk intern mededelingenblad, vanaf '71 losse pamfletten.
VVDM-Informatie januari '69 tot januari '72
Onregelmatig verschijnende mededelingen over juridische zaken.
Kernblad januari '72 tot januari '74
verscheen ongeveer tweewekelijks.
Afdelingspost vanaf najaar '73 tot 1996
verscheen wekelijks, tot 1 maart '74 losse stukken, daarna gebundeld. Vanaf oktober 83 tweewekelijks.
Lijst van afkortingen
| AB | Algemeen Bestuur van de VVDM |
| ALV | Algemene Ledenvergadering |
| AS | Algemeen Secretariaat van de BVD |
| ANJV | Algemeen Nederlands Jeugdverbond |
| ANVA | Algemene Nederlandse Vredesactie |
| APO | Ausserparlementäre Opposition |
| ARP | Anti Revolutionaire partij |
| ASVA | Algemene Studentenvereniging Amsterdam |
| AVNM | Algemene Vereniging Nederlandse Militairen |
| BAZ | Beweging voor Arbeiderszelfbestuur |
| BB | Bescherming Bevolking |
| BGA | Bedrijfsgroep Amsterdam |
| BHW | Bond voor Huurders en Woningzoekenden |
| BLV | Buitengewone Ledenvergadering |
| BLS | Bevelhebber Landstrijdkrachten |
| BNML | Bond voor Nederlandse Marxisten-Leninisten |
| BWO | Bond van Wetsovertreders |
| CBS | Centraal Bureau voor de Statistiek |
| CC | Centraal Comité |
| CC | Compagnies Commandant |
| CCDW | Contactcommissie Dienstweigeringswet |
| CCWD | Coördinatiecomité Wet gewetensbezwaren militaire dienst en Dienstweigering |
| CGOM | Centraal Georganiseerd Overleg Militairen |
| CHJO | Christelijk Historische Jongerenorganisatie |
| CHU | Christelijk Historische Unie |
| CNV | Christelijk Nationaal Vakverbond |
| CRM | Comité van Revolutionaire Marxisten |
| CRM | Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk |
| CSM | Compagnies sergeant-majoor |
| DB | Dagelijks Bestuur van de VVDM |
| DC | Districtscoördinator |
| FJG | Federatie van Jongerengroepen in de PvdA |
| GAK | Groot Arbeiders Komité |
| GMD | Wet GMD: Wet Gewetensbezwaren Militaire Dienst |
| GO | Georganiseerd Overleg |
| GSB | Groninger Studentenbond |
| HB | Hoofd Bestuur van de VVDM |
| HMG | Hoog Militair Gerechtshof |
| HTO | Haags Tehuis voor Onbehuisden |
| HTS-unie | Hogere Technische Scholen Unie |
| ICDW | Informatiecentrum Dienstweigering |
| IHV | Inhouding voor Huisvesting en Voeding |
| IKB | Internationale Kommunistenbond |
| IVH | Internationale Vrijwillige Hulpdienst |
| JWF | JWF-kazerne: Johan-Willem-Frisokazerne |
| JWFM | JWFM-kazerne: Johan-Willem-Friso / Mauritskazerne |
| KEN (ml) | Kommunistiese Eenheidsbeweging Nederland (marxisties-leninisties) |
| KMV | Kontaktmensenvergadering of kontaktmatenvergadering |
| KPN (ml) | Kommunistiese Partij Nederland (marxisties-leninisties) |
| KVP | Katholieke Volkspartij |
| KSB | Kommunistiese Studentenbond |
| KVP | Katholieke Volkspartij |
| KVV-er | Kort-verband Vrijwilliger |
| KWJ | Katholieke Werkende Jongeren |
| LKK | Landelijke Kompensatie Kommissie |
| LOG | Landelijk Overleg Grondraden |
| LOHBO | Landelijk Overleg Hoger Beroepsonderwijs |
| LSK | Landelijke Strategie Kommissie |
| LSV | Landelijke Soldatenvergadering |
| MID | Militaire Inlichtingen Dienst |
| MLS | Marxisties Leninistiese Studentenbond |
| NAVO | Noord Atlantische Verdrags Organisatie |
| NKV | Nederlands Katholiek Vakverbond |
| NPC | Nederlands Portugal Comité |
| NSR | Nederlandse Studentenraad |
| NTC | Nationaal Territoriaal Commandant |
| NVV | Nederlands Verbond van Vakverenigingen |
| NVV-jc | NVV-jongerencontact |
| OKP | Officier van Kazernepiket; het hoofd van de wacht |
| Painfbat | Pantserinfanteriebataljon |
| PL | Proletaries Links |
| Polkom | Politiek Komitee; het landelijk bestuur van de BVD |
| RAF | Rote Armee Fraktion |
| RCB | Revolutionaire Communisten Bond |
| RIDKL | Regeling Inwendige Dienst Koninklijke Landmacht |
| RPI | Rijks Psychiatrische Inrichting |
| SDS | Sozialistische Deutsche Studentenbund |
| SJ | Socialistische Jeugd |
| SOF | Socialisties Onderwijsfront |
| SP | Socialistiese Partij |
| SRVU | Studentenraad Volks Universiteit |
| SVB | Studenten Vakbeweging |
| USF | Utrechtse Studentenfederatie |
| VD | Vereniging van Dienstweigeraars |
| VK | Verband der Kriegsdienstverweigerern |
| Wet-GMD | Wet Gewetensbezwaren Militaire Dienst |
| WGF | WGF-kazerne: Willem-Georg-Frederikkazerne |
| ---------------- | |