Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Bestuurscrisis in GroenLinks (oct 2012)
De partijraad van 6 oktober 2012 zette zichzelf buitenspel en besloot zich voortaan overal mee te bemoeien.De partijraad, waarvan iedereen dacht dat er een stevige discussie zou komen over het opstappen van Jolande Sap en het bestuur, besloot de agenda opzij te zetten, en om in plaats daarvan in groepjes procedurevoorstellen te formuleren voor hoe in de toekomst crisissituaties kunnen worden vermeden. Het resultaat was een opsomming van banaliteiten, die werd afgesloten met stemmingen over nietszeggendheden en vanzelfsprekendheden. In de aangenomen voorstellen stond vooral dat de partijraad meer bij de zaken betrokken moest worden, dat er betere scenario's moesten komen voor crisissituaties en dat de contacten binnen de partij moesten verbeteren, ofzo. (Ik heb niet de moeite genomen die kletskoek nauwkeurig te noteren). Van een discussie over wat er in de afgelopen tijd is misgegaan (dat stond op de agenda), was dan ook geen sprake. Verbluft moest ik vaststellen dat we om drie uur weer naar huis konden.
Vantevoren had ik bedacht waar volgens mij de schoen wrong en dat zal ik dan op deze manier maar even onder woorden brengen.
De ellende is begonnen toen Bos en Balkenende niet meer met elkaar konden communiceren, Balkenende schoffeerde Bos en de PvdA was niet langer bereid om militaire aanwezigheid van Nederland in Afghanistan te steunen. Daardoor ontstond de unieke situatie dat Nederland als enige NAVO-land geen troepen meer zou leveren voor Afghanistan, en dat is in feite een onmogelijkheid. Want lidmaatschap van de NAVO brengt verplichtingen met zich mee en troepen in Afghanistan was een van die verplichtingen.
Tot dan toe was de PvdA altijd een trouw volger van de NAVO geweest, nog een erfenis van de tijd dat de NAVO vooral een organisatie tegen het communisme was.
Mariko Peters, ex-ambtenaar van Buitenlandse Zaken, besloot met D'66 een uitweg te zoeken om de impasse te doorbreken met de een of andere politie missie. Anders zou Nederland immers "een pleefiguur slaan". Dat is de eerste fout geweest. Mariko Peters had moeten beseffen dat je een dergelijke rol niet van GroenLinks en van de GroenLinks aanhang kon vragen.
De volgende fout kwam, toen het gedoogkabinet gevormd was en toen GroenLinks praatte met Rutte over de politiemissie. De fractie wilde dat steunen onder een aantal strenge voorwaarden. Rutte willigde alle voorwaarden in en toen kon GroenLinks er niet makkelijk meer onderuit. De fractie had dat gesprek nooit zo mogen beginnen.
Sindsdien is alles fout gegaan. Jolande Sap achtte zich gebonden aan wat ze met Rutte besproken had. Niet helemaal ten onrechte, hoewel ik ervan overtuigd ben dat er een mogelijkheid was er toch nog op een redelijke wijze onderuit te komen. Jolande Sap wilde dat niet en wilde in de fractie daarover niet praten. De verhoudingen in de fractie zijn niet meer goed gekomen. Jolande Sap kwam alleen te staan en raakte haar zelfverzekerdheid kwijt.
Ik kan me voorstellen hoe de overdracht van het voorzitterschap van Femke Halsema naar Jolande Sap is gegaan. Femke zei natuurlijk: "Je moet je niks aantrekken van alle kritiek die je krijgt als je weer eens iets zegt wat de oude garde raar vindt. Die zeuren altijd maar het stelt niet veel voor. Je moet gewoon die dingen aanpakken die je zelf belangrijk vindt". Femke had daarmee succes hoewel ze een paar heilige linkse huisjes intrapte (de arbeidsmarkt, de aanpak van Wilders). Jolande Sap ging aan het werk en nam die raad ter harte ook in het Kunduz besluit, terwijl ze dit keer beter naar de kritiek had kunnen luisteren.
Kunduz is vaak genoemd als oorzaak van de achteruitgang van GroenLinks. Een andere veelgenoemde oorzaak is het lenteakkoord toen GroenLinks met CDA, VVD, D'66 en CU besloten dat Nederland hoe dan ook de 3%-norm moest halen voor de begroting voor komend jaar. De maatregelen in dat akkoord schoten het linker deel van de aanhang in de verkeerde keel. Er ontstond het beeld dat GroenLinks is voor afschaffing van de ontslagbescherming en voor verkorting van de WW. Een deel van de oude garde en ook de werkgroep arbeidsverhoudingen had scherpe kritiek. In de verklaringen over de verkiezingsnederlaag kunnen we steeds horen dat het ontslagrecht een van de oorzaken was.
In GroenLinks magazine van deze week schreef John Swelsen, secretaris van de werkgroep arbeidsverhoudingen een kritiek op het beleid van GroenLinks. Het is een beetje een herhaling van zetten, (geen versoepeling van het ontslagrecht voordat je een beter sociaal zekerheidsbeleid kan presenteren).
Waarom weet ik nou vrijwel zeker dat er op dat stuk geen zichtbaar antwoord zal komen?
De partijleiding doet geen moeite om die discussie op een hoger plan te brengen en de oude garde blijft maar klagen over steeds hetzelfde en belemmert daarmee eveneens een verdere ontwikkeling.
Want wie alleen maar herhaalt dat het ontslagrecht niet mag veranderen, vergeet dat een nog steeds groeiend deel van de werkende bevolking (en in heel wat bedrijven een ruime meerderheid) geen ontslagrecht meer heeft, alleen de zekerheid te worden ontslagen na afloop van een contractperiode van drie jaar. De strijders voor het ontslagrecht bijten zich daarin vast en doen in de tussentijd niets voor die groep die meestal ook veel minder betaald krijgt voor het zelfde werk als degenen met een vaste aanstelling (het verschil kan honderden euro's per maand zijn).
Jongeren zal je ook zeker niet trekken met het gebruikelijke geklaag over het onslagrecht en het hoeft ook niet te verbazen dat de huidige voorzitter van het FNV in de NRC verklaarde dat het FNV al bijna niet meer bestaat. GroenLinks moet daarover eens echt gaan nadenken en dat moet dan meer om het lijf hebben dan dat de partijraad twee uur naar deskundigen kan luisteren en een uurtje vragen mag stellen. We moeten met elkaar in debat.
En nu zitten we in een grote puinhoop. Waar halen we zo gauw een nieuw bestuur vandaan en wat moeten we met een nieuw congres?
Ik zou zeggen: stel vast dat het besluit om de missie naar Kunduz te steunen fout is geweest en voer nu eindelijk eens een diepgaande discussie over sociale zekerheid, arbeid en ontslagbescherming. Niet met deskundigen maar met de leden. Zoek een bestuur dat hiermee aan het werk wil.
Er is besloten tot een congres in december of januari. Dat zal niets opleveren als je geen idee heb welk onderwerp je wilt bespreken. Een congres kost de partij 120.000 euro en dat is hoogstwaarschijnlijk weggegooid geld. Congressen lossen geen crisissen op. De crisis moet worden opgelost door een nieuw bestuur. We moeten maar hopen dat het toeval een paar verstandige mensen in een nieuw bestuur zal weten te brengen.
Dus eigenlijk zeg ik: geen onderzoekscommissie (zie mijn vorige stukje), geen nieuw congres, maar een nieuw bestuur met een paar verstandige mensen.