Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
De partijraad over Afghanistan (februari 2011)
Vóór de vergadering van de partijraad had ik het gevoel dat het spannend zou worden en dat het moeilijk zou worden voor GroenLinks (of voor Jolande Sap) om uit de ingewikkelde situatie te geraken. De nerveuze mailtjes vantevoren van het Afghanistan-initiatief van GroenLinks droegen het nodige bij aan die spanning vooraf. De beslissing over de politiemissie is natuurlijk ook belangrijk en GroenLinks is inmiddels op een sleutelpositie terechtgekomen in de besluitvorming in de Tweede Kamer. Het viel uiteindelijk mee om een aantal redenen.Ten eerste begreep ik dat de sleutelpositie van GroenLinks iets minder sleutel is dan veelal gedacht wordt. Het is mogelijk dat de Tweede Kamer in meerderheid tegen de missie stemt, maar dat vervolgens het kabinet besluit om toch ermee door te gaan. Omdat er een afspraak is tussen CDA, VVD en PVV dat zij elkaar niet laten vallen, zal de PVV vervolgens niet meegaan met een motie van wantrouwen en is de missie toch een feit. Voor de regeringspartijen is het prettiger meteen een meerderheid te halen maar noodzakelijk is het niet. Dat maakt de situatie anders dan ik dacht.
Ten tweede wil ik aannemen dat het argument van de fractie voor hun motie in april was dat je Afghanistan niet pats boem in zijn sop gaar kan laten koken na de terugtrekking van de troepen. Je hoeft het er niet mee eens te zijn, maar absurd is de gedachte niet.
Ten derde kon de discussie in de partijraad daadwerkelijk gevoerd worden, heel veel aanwezigen leverden een bijdrage en uiteindelijk werd er zorgvuldig gepeild wat de mening was van de partijraad. In het verleden beperkte de partijraad zich tot het stellen van wat kritische vragen en deden velen hun best om te voorkomen dat de partijraad tot een standpuntbepaling zou komen. Wat dat betreft zet de partijraad de gunstige ontwikkeling voort die ik al op de voorafgaande twee partijraadsvergaderingen heb beschreven.
Het resultaat van de afsluitende stemming was ook geruststellend. 65 procent van de vergadering adviseerde de fractie niet in te stemmen met de missie en iedereen vond dat de missie in ieder geval anders moest. Dan begrijp ik GroenLinks weer een beetje. Een kwart van de aanwezigen had nog geen duidelijk standpunt.
Tenslotte had ik de indruk dat Jolande Sap niet ongelukkig was met de afloop van de vergadering. Zij behoud de mogelijkheid om mee te praten over de invulling van een eventuele missie, maar duidelijk is dat GroenLinks niet staat te juichen over het sturen van 500 militairen. Zij kreeg goede argumenten om niet akkoord te gaan: Daar waar de zaak in afdelingen besproken was, was een duidelijke meerderheid tegen. Jolande Sap wist zich goed te handhaven in de discussie.
Over de discussie wil ik nog wel een opmerking maken: Jolande Sap wilde bereiken dat het mandaat van de missie puur civiel zal zijn en dat militaire akties puur verdedigend moeten zijn. Ik betwijfel of dat is vol te houden. Dat was precies wat destijds in Srebrenica verkeerd is gegaan. De Nederlandse troepen moesten onder druk van Tweede Kamer en militaire vakbonden zuiver verdedigend optreden en werden uitgestuurd met licht materieel waarmee ze machteloos stonden tegen Serviers die niet oppermachtig waren, maar wel veel brutaler en doortastender dan de Nederlanders en uiteindelijk konden doen wat ze wilden. Ik was het eens met wat iemand aan het eind van de discussie zei: Als je troepen stuurt, hou er dan rekening mee dat ze in een gevechtssituatie kunnen terechtkomen. Als je vind dat dat niet mag, stuur dan geen troepen.
In de middag ging de discussie over de koers van GroenLinks, maar die discussie was teleurstellend. Het ging een beetje als een nachtkaars uit. Net als anderen vond ik het fout van Femke Halsema om de SP conservatief te noemen. Maar op de partijraad bleken veel mensen liever met de SP dan met D'66 samen te werken en vervolgens kreeg een voorstel om een schaduwkabinet te vormen tegen het huidige kabinet veel bijval. Toen merkte ik dat ik ongemerkt ook op een Femke-Halsema-positie terecht kwam: Een van de eerste problemen waar je in zo’n schaduwregering over moet praten zijn de pensioenen en de AOW, zijn het ontslagrecht en de nog steeds groeiende tegenstelling tussen insiders en outsiders op de arbeidsmarkt en de woningmarkt en de machteloosheid van de vakbonden op dit gebied. Een discussie daarover met de SP belooft niet gemakkelijk te worden. Want de SP blokkeert iedere discussie op dit punt onder het motto "handen af van onze (?) verworven rechten". Kritisch GroenLinks doet overigens hetzelfde door in een recente nieuwsbrief te klagen over de liberale koers van groenlinks en over het gepraat over AOW en ontslagrecht.
Ik ben er zeker van dat die discussie gevoerd móet worden en meer dan tot nu toe in GroenLinks het geval is. Op de partijraad bleek dat ook GroenLinks nog niet tot dat inzicht is gekomen. Velen vonden dat wij in de samenwerking met anderen moeten uitgaan van onze eigen kracht en onze eigen ideeën. Dat klopt: Juist op dit bovengenoemde terrein moeten we onze eigen ideeën ontwikkelen en mogen we best duidelijk maken dat we het niet eens zijn met de SP, met delen van de vakbonden en bijvoorbeeld ook met de AOW-standpunten van de PVV. We mogen (moeten) ook zeggen tegen de (oudere) arbeiders dat we het niet altijd met hun eens zijn. Ik ben het op dit punt meer eens met D'66 dan met de SP. Laten we het maar eens hebben over de VUT, over demotie, over pensioenen, over de dwang van de stijgende loonschalen, over vaste aanstellingen, over "last in, first out", over oudere werknemers die zichzelf de markt uit prijzen, die rechten hebben gekregen die hunzelf (en anderen!) als een strop om de nek hangen. Laten we de ramen eens open zetten! Het is meer dan een verschilletje van mening met bondgenoten. Wie de krant leest, wie de radio aanzet begrijpt dat deze thema's weer steeds meer in het centrum van het maatschappelijke debat komen te staan. Amen.