Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Stellingen over arbeid, beloning en werkgelegenheid (juni 2007)
1) Aangezien inzet van menselijke arbeid in veel gevallen milieuvriendelijker is dan inzet van steeds grotere en zwaardere machines (waarmee het nut van machines overigens niet ontkend wordt) is het nuttig iets aan de kosten van arbeid te doen. We moeten onderzoeken hoe belasting op arbeid kan veranderen zodat het voor ondernemers minder aantrekkelijk of minder noodzakelijk wordt om arbeid te vervangen door machines.2) Een pleidooi voor minder verspilling, voor beperking van consumptie en voor rondkomen met minder is voor sommigen moeilijk te verteren. Zonder te willen terugvallen op de ouderwetse linkse slogan: "Haal het geld maar bij de rijken en bij defensie", moeten we toch vaststellen dat de verschillen in rijkdom in Nederland in de afgelopen jaren veel te groot zijn geworden. Het ineenstorten van het communisme lijkt alle gêne en voorzichtigheid bij rijken, managers, directeuren (profvoetballers !) en dergelijken te hebben weggenomen. De 'graaicultuur' moet gestopt worden om te beginnen met een herinvoering van het hoogste belastingtarief.
3) Maar werknemers moeten ook ermee rekening houden te leven met minder consumptie goederen, ten eerste omdat dat wenselijk is en ten tweede omdat dat onvermijdelijk is. Want de openstelling van internationale markten kan een bedreiging worden van werkgelegenheid in West-Europa en kan een aantasting worden van de bevoorrechte positie van de westeuropese arbeidersklasse.
4) Een veel gehoorde oplossing voor de toenemende concurrentie vanuit andere delen van de wereld is dat Nederland zich moet toeleggen op hoogwaardige technologieen. Dat is een oplossing voor mensen met een hoge opleiding, maar niet voor mensen zonder zo'n opleiding. Dat zijn er veel en dat zullen er veel blijven. Een aantal grote partijen heeft zich in het hoofd gehaald dat de leerplicht omhoog moet naar 23 jaar in de hoop dat heel nederland ingenieur zal worden, leidinggevende, advocaat of ontwerper. Dat zal niet lukken, omdat heel veel mensen dergelijk werk niet willen of niet kunnen doen. Met een langere leerplicht zal de vroegtijdige uitval uit opleidingen en de onwil en het verzet alleen maar stijgen. Misschien wordt het wat als we de docenten rangen geven: sergeant, luitenant, kapitein en kolonel.
5) Er moet voldoende werk zijn voor mensen met een lagere opleiding of voor allochtonen die moeite hebben zich een plaats te veroveren in de Nederlandse samenleving. Er moet meer 'gewoon' werk zijn en het 'gewone' werk moet beter beloond worden.
6) Er is in Nederland een groeiende groep mensen aan het werk met opeenvolgende korte contracten gevolgd door een periode werkloosheid en dan weer een nieuw contract telkens op minimum niveau. Deze mensen hebben weinig bescherming tegen werkloosheid of tegen ziekte, zij bouwen geen pensioen op en krijgen geen periodieke loonsverhogingen. Zij zijn gekleefd tegen de onderkant van de maatschappij en hun positie verdient onze aandacht. Wij vinden dat de flexibiliteit van deze groep (bv. het feit dat voor hen geen ontslagregelingen nodig zijn) gecompenseerd moet worden met een hogere beloning dan diegenen met een vaste aanstelling.
7) De discussie in GroenLinks over insiders en outsiders op de arbeidsmarkt en over ontslagrecht en flexibilisering van de arbeidsmarkt moet beginnen met een open debat met het AVV (alternatief voor vakbond). Wij moeten niet toestaan dat de gevestigde vakbonden de discussie smoren met hun verontwaardiging en hun geroep van "schande". Op dit punt slaat het manifest van de kritische groenlinksers de plank mis. Zij ontkennen in feite dat er belangentegenstellingen zijn tussen oud en jong en in en out en zij vinden dat GroenLinks geen kritiek mag leveren op onze "natuurlijke" bondgenoten, de vakbeweging.