De CPN van 1982 tot 1986
door Henk Spaan
Ledenkrant zonder redactie (januari 1985)
(opgestuurd naar ledenkrant januari 1985)Het komende congres komt wederom te vroeg en zal geen gunstig effect hebben op de problemen waarin de CPN op dit moment verkeert. Ik denk dat omdat alle kanalen waarlangs de partijdiscussie zou kunnen verlopen, verstopt zijn en omdat het er niet naar uitziet dat dat nog voor 1 maart in orde zal komen. De grootste belemmering is het feit dat er in de partij geen blad is, waarin die discussie openlijk en zonder controle van bovenaf gevoerd kan worden. Om het maar principieel te stellen: zolang er geen blad is waarin alle leden onverkort en ongecensureerd hun mening over partijzaken kwijt kunnen, is partijdemocratie een onmogelijkheid en kunnen verschillen van opvattingen binnen de partij zich alleen uiten in de vorm van geroddel in achterkamertjes en van platvloerse ruzies over detailkwesties. In de voorbereiding van dit congres komt dat probleem weer zeer duidelijk op de voorgrond. Er moet besloten worden over de verbetering van de partij-organisatie en over de instelling van een "districtenoverleg", maar wie heeft daar tot nu toe een behoorlijke discussie over kunnen voeren ? Een paar maanden geleden nog lag er niet het voorstel voor een districtenoverleg, maar voor een "partijraad". En behalve die twee mogelijkheden zijn er nog andere te bedenken, zoals bijvoorbeeld een landelijke ledenvergadering elke twee maanden, of vaker een congres. Waarom worden in de congresvoorbereiding niet al die mogelijkheden aan de leden voorgelegd ? Waarom kan het congres niet over die kwestie beslissen? Nu wordt er slechts één voorstel aan het congres voorgelegd (voorkoken heet dat), en dan nog wel het minst vergaande. De leden (het klootjesvolk) hoeven niet na te denken en zelf een standpunt te bepalen; ze hoeven zich alleen maar af te vragen of ze het er nog genoeg mee eens zijn om lid te blijven, of dat ze maar beter kunnen bedanken als lid. Het gaat mij er nu niet om dat er naast het voorstel voor het districtenoverleg nog even een paar amendementjes voor een partijraad en een ledenvergadering moeten komen. Nee, er moet éérst een behoorlijke, open discussie gevoerd worden en pas daarna kan een congres een keuze doen. Dat moet dus op zijn minst nog een aantal maanden duren.
Een juiste bespreking van het probleem van de partijorganisatie vereist dat er eerst verschillende voorstellen naast elkaar worden gezet en dat voorstanders van elk van die voorstellen hun voorstel verdedigen en met de andere vergelijken, zodat alle leden inzicht kunnen krijgen in de verschillen in opvatting die er bestaan. Daarna kan een besluit genomen worden. Waar zijn de voorstanders van een partijraad gebleven? Is er niemand meer die kan verdedigen waarom dat beter is dan een districtenoverleg? Of kruipen we allemaal weer in onze schulp omdat Marcus Bakker het er niet mee eens is? Ik persoonlijk ben ervoor om een landelijke ledenvergadering in te stellen, die tussen congressen door het hoogste orgaan in de partij moet worden. Ik heb daarvoor ook een voorstel op papier gezet (in de vorm van ontwerp-statuten voor de partij), maar het probleem is dat ik dat stuk in de partij nergens kwijt kan.
De ledenkrant neemt alleen stukken op van één bladzijde, dus daar begint de redactie onmiddellijk te knippen. Dat wil ik niet want dan kan van een behoorlijk pleidooi nauwelijks sprake zijn. Afgezien van het feit dat de verspreiding naar de leden zeer gebrekkig verloopt. Bij Politiek en Cultuur ben je overgeleverd aan de voorkeuren van de redactie. Afgezien van het feit dat niet alle leden daarop geabonneerd zijn. En de Waarheid is ook niet langer het orgaan waarin partijdiscussies gevoerd kunnen worden, zeker niet als stukken een beetje langer worden dan normaal. Dat zijn de problemen die je ontmoet als je geen deel uitmaakt van de "Amsterdamse Maffia". Dat moet veranderen, omdat ik vind dat ik als CPN-lid het recht heb om mijn mening over het congres materiaal aan alle andere leden kenbaar te maken. Leden moeten hun mening kunnen laten weten en er mogen door een redactie van de ledenkrant alleen grenzen gesteld worden als een ingeleverd stuk echt veel te lang is of echt veel te ver afstaat van de kwesties die in de partij besproken worden. Dan moet de ledenkrant maar wat dikker worden, of goedkoper gemaakt worden of met kleinere lettertjes. Democratie kost nou eenmaal tijd en geld.
Pas als er een ongecensureerd ledenblad komt, is er kans dat de partij ooit nog eens een levende organisatie wordt. Voor dit congres is het in ieder geval alweer te laat; het zal weer niets anders opleveren dan banaliteiten en gekonkel om bestuursplaatsen. Liever zag ik dat mijn stuk over de landelijke ledenvergadering in deze ledenkrant stond, maar juist de ontoegankelijkheid van de ledenkrant dwingt mij om daarvoor in de plaats dit stuk te schrijven. Dat is voor de CPN op dit moment het meest nijpende probleem. Want ik heb nu als voorbeeld de partijorganisatie genomen, maar iedereen die ter discussie wil stellen hoe we in de nabije toekomst willen samenwerken met andere linkse partijen, zal stuiten op precies dezelfde problemen. Net als in Oost-Europa is de bottleneck in de CPN de vrijheid van meningsuiting.