Het politieke midden (febr 2024)
De gebeurtenissen in de Nederlandse politiek brachten me deze week plotseling tot de gedachte: “Henri Bontenbal moet vanaf nu zelfverzekerd en standvastig werken aan een herstel van het CDA”.
De gebeurtenissen hebben duidelijk gemaakt dat het gedaan is met Pieter Omtzigt en met zijn partij Nieuw Sociaal Contract. Een goed kamerlid is nog geen goed bestuurder. Ik kan aan zijn gezicht zien, dat hij geen zin heeft om regeringsverantwoordelijkheid te nemen. Hij denkt vertwijfeld “Waar ben ik in terecht gekomen?!” De peilingen zitten er soms ver naast, maar het is zeker dat veel NSC-stemmers op zoek gaan naar een ander politiek heenkomen. De NSC heeft geen basis van ervaren bestuurders op gemeente of provincie-niveau. Dus Omtzigt zal alles zélf moeten doen.
De chaos wordt nog groter als het verlies van het NSC resulteert in winst van de PVV, nog meer klunzen en amateurs zonder politieke ervaring en balanceerkunst. De problemen met de BBB zijn vergelijkbaar met die van het NSC.
Het doet je verlangen naar het herstel van een politiek enigszins stabiel midden en vandaar kwam ik op de gedachte waar ik mee begon.
Het is verbazend dat Bontenbal en het CDA nu ineens in mijn hoofd opduiken. Verbazend omdat ik van oudsher georiënteerd ben op linkse partijen, GroenLinks of de PvdA.
Een belangrijk punt is dat Henri Bontenbal vanaf het begin gezegd heeft dat hij niet in de regering wil zitten met de PVV.
Dat was een goed uitgangspunt van Bontenbal. Zelfs als de besprekingen onder Plasterk tot resultaat hadden geleid, zou de oorlog in Oekraïne het eerstvolgende struikelblok vormen voor de nieuwe regering. Dat zou mijn eerste vraag zijn geweest bij de besprekingen onder Plasterk: Wat doen we met Oekraïne? De weigering van Wilders om Oekraïne te steunen had al in de verkiezingen centraal moeten staan: geen Poetin-aanhangers in de Nederlandse regering.
De plotselinge winst van de PVV maakt het grootste gebrek van de PVV zichtbaar: Niet dat de PVV rechts (of erger) is, zoals links vaak benadrukt, maar dat de partij helemaal geen partij is. Het is één persoon met een stel volgelingen (ik sluit niet uit dat er bij de 37 maximaal drie of vier verstandige mensen zitten). De PVV heeft geen onderling debat, geen onderlinge kritiek, geen coherente visie op waar de maatschappij naar toe moet. Dus de PVV heeft geen kader van verstandige mensen. Henri Bontenbal moet dat blijven benadrukken. De PVV kan geen regeringspartij zijn, omdat het geen partij ís.
Even terzijde. Er wordt vaak beweerd dat Yesilgöz de deur voor de PVV heeft open gezet. Dat is maar ten dele waar. Nadat Rutte het kabinet had opgeblazen, was Johan Derksen de eerste die ervoor pleitte dat de andere partijen niet meer om de PVV heen konden. Dat zou een schoffering zijn van een kwart van de stemmers. Het verbaasde mij niet dat kort daarna Yesilgöz niet langer samenwerking met de PVV uitsloot. Op dat moment wist ik niet wat er fout was aan die redenering, maar inmiddels weet ik het wel: Wilders is geen partij en kan dús geen bestuurders leveren.
Ik heb geen hoge dunk van het politieke debat in veel partijen zoals het CDA, de VVD, of ook de PvdA. Ik heb deelgenomen aan het debat in GroenLinks, een partij die zich graag afficheerde als ‘debatpartij’. Van een onderling debat heb ik niets gemerkt; Ik begreep dat GroenLinksers alleen debat willen met de ‘anderen’ om hun te wijzen op hun fouten. Ik zegde mijn lidmaatschap op.
Maar iets is minder dan niets. Onderlinge contacten binnen een partij kunnen een partij behoeden voor de grootste uitglijders.
Ik zou het toejuichen als Henri Bontenbal zou werken aan het herstel van het CDA om een einde te maken aan twee, drie jaar gekkigheid met BBB en NSC. We zien nu in welke chaos dat ons heeft doen belanden.
Bontenbal moet mensen oproepen terug te keren naar het CDA. Hij moet pleiten voor een herstel van het politieke midden. En dat kan alleen met een forse dosis zelfkritiek. Het CDA moet begrijpen waarom de achterban zo massaal is weggelopen. Formuleer een beleid dat tegemoet komt aan de onrust onder boeren zonder kritiekloos het landbouwbeleid van vijftig jaar voort te zetten. Formuleer wat in de landbouw moet veranderen en in vredesnaam niet, dat dat in 2027 geregeld moet zijn. Zeg eerst wat er fout was in het beleid van het CDA.
Het CDA moet laten zien te begrijpen waarom de mensen massaal zijn weggelopen. Een belangrijke reden is het gebrek aan betaalbare woningen en de beperking van immigratie van studenten en van werkkrachten van buiten de EU (en misschien ook van binnen de EU). Geef asielzoekers recht om te werken.
Een ander punt is dat er behoefte is aan een partij die weerstand biedt tegen de soms te grote ijver om de wereld te redden, in 2050?, nee 2040!, Nee 2030!!
Allemaal hele goeie voornemens, maar een kind kan begrijpen dat daarvan niets terecht komt. Wopke Hoekstra probeerde voorzichtig de stikstof doelstellingen bij te stellen (zonder daaraan toe te voegen welke beleidslijn hij daar tegenover wil stellen). Hij werd door de progressieve gemeente weggehoond.
Ik heb de indruk dat de strevers voor een goed milieu in dezelfde val stappen als de socialisten die in 1918 de revolutie wilden uitroepen. In de jaren zestig hoorden we “We want the world and we want it NOW”. Veel mensen voelen zich bedreigd door de compromisloze wereldverbeteraars.
Het is legitiem om een beetje aan de rem te hangen.
Dat is de reden waarom ik plotseling concludeerde dat Henri Bontenbal zich moet oprichten. Ik ben bang dat de PvdA definitief in het vaarwater van de wereldverbeteraars is terecht gekomen. Bij hen, net als bij D’66, is alle omzichtigheid en alle streven naar geleidelijkheid uit het zicht verdwenen.
Er zijn veel redenen om bezorgd te zijn over onze leefomgeving en over het klimaat, maar degenen die willen besluiten dat Nederland, of Zwolle of Appelscha in 2030 klimaatneutraal zal zijn, of degenen die de A12 blokkeren spreken niet de taal de nodig is om werkelijke veranderingen in het beleid of in het gedrag van mensen te bereiken die nodig zijn om bedreigingen van het milieu of het klimaat het hoofd te bieden. Die wereldverbeteraars zorgen er slechts voor dat mensen gillend weglopen naar de PVV.
Eigenlijk hoop ik dat ook de PvdA weer meer naar het midden zal streven.