Bruine boterhammen.
Afgezien van het enorme gebruik van grondstoffen en energie heeft "de vooruitgang" nog een nadeel. Want "we", (in Nederland of in Europa) doen ons uiterste best om te automatiseren, om menselijke arbeid uit te schakelen, maar we vergeten daarbij dat mensen arbeid nodig hebben. Mensen hebben de behoefte om zich nuttig te voelen en om betrokken te zijn bij een of ander produktieproces.
We juichen als een machine of een robot kan doen wat vroeger vijf mensen deden. Maar met het praten over een kenniseconomie en met een leerplicht tot 23 jaar, zeggen we in feite tegen een flink deel van de bevolking: "We hebben jullie niet meer nodig. Ga je maar ontplooien". Niet iedereen kan ontwerper of advokaat of yogaleraar worden. Niet iedereen wil tot zijn of haar twintigste in een klaslokaal zitten. De automatisering en schaalvergroting hebben zich ontwikkeld tot voorbij wat wenselijk of ook economisch rationeel is. Te meer omdat de beloning voor de 'gewone' handarbeid inmiddels door flexibilisering en door het verdwijnen van vaste aanstellingen inmiddels flink omlaag is gegaan. Het wordt tijd om in de ontwikkeling van de techniek niet meer in de eerste plaats te zoeken naar manieren om menselijke arbeid en eigen denkwerk uit te schakelen. En we moeten zoeken naar minder vervoer en minder grondstofverbruik, minder CO2. Een economie op bruine boterhammen. Dat is goed voor het milieu en goed voor de mensen.