Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
De linkse stroming, kinderziekte of ouderdomskwaal? (feb 2007)
Op het congres was duidelijk sprake van irritatie tussen mensen uit de partijleiding en mensen die de huidige koers van GroenLinks kritiseren. Die wrevel bestaat al langer, steekt regelmatig weer de kop op maar een vruchtbare discussie wil het maar niet opleveren. Dat is een goede reden om eens op te schrijven wat ik vind van al die kritiek. Want ik heb ook kritiek op de leiding van de partij, maar mijn ergernis over de kritici is groter.Het komt er vaak op neer dat GroenLinks elitair is en de mensen in de kou laat staan waarom het toch eigenlijk zou moeten gaan. En dan krijgen we weer te horen dat GroenLinks meer straatvechterig moet worden en meer van zich moet afbijten. De gedachtengang is begrijpelijk maar het is onzin. Het is gebaseerd op een soort nostalgisch terugverlangen naar een tijd van grote demonstraties in Den haag of in Amsterdam, naar stakingen en solidariteitsverklaringen en naar een machtige strijdkreet: "de maat is vol !!!" enzovoort enzovoort. Het is onzin. Ik heb dat nog meegemaakt in de jaren tachtig in de tijd dat de CPN bezig was ten onder te gaan. Toen vroegen we ons ook af waarom het niet meer was zoals het geweest was. We deden oproepen om te komen demonstreren, we deelden pamfletten uit, we organiseerden vergaderingen waar iedereen zijn of haar ongenoegen kon uiten over wat dan ook. Maar er kwam niemand meer. Om het oneerbiedig te zeggen: we hoorden alleen nog maar wat geklaag over de hoogte van de uitkeringen, de sollicitatieplicht en over de tandenborstelcontrole. We hadden niet in de gaten dat we zelf onnoemelijk saai waren geworden. We merkten ook nauwelijks dat de ontevredenheid van de 'mensen om wie het toch allemaal gaat' zich beperkte tot de RadioControleDienst die hun FM-zendertjes uit de lucht haalde. (Ik weet het, ik overdrijf, dat kon ik even niet laten).
Waar het om gaat is dat de linkse kritiek, die GroenLinks weer terug naar de basis wil hebben, niets anders te bieden heeft dan herhaling van zetten, het opwarmen van kliekjes jarenzeventig-activisme, waar niemand blij van zal worden. Dat is ook een deel van de verklaring van het succes van Pim Fortuijn: dat Links zo sááái was geworden, zó saai dat het irritant werd. (Fortuijn had trouwens weinig last van zijn elitaire uitstraling, maar dat terzijde). En als ik dan weer de linkse kritiek hoor op het beleid van de partijtop, dan denk ik, ga je gang, probeer jij maar op jou manier, maar het wordt HELEMAAL NIKS. En dat is een probleem dat de SP voorlopig ook niet zal oplossen.
Vrijheid eerlijk delen was een moedige poging om een andere koers te vinden, maar die poging is maar matig gelukt en de discussie is nog steeds onvoldoende gevoerd. Dat bewijst de kritiek die elke keer weer de kop op steekt. GroenLinks heeft een midden en een linkervleugel. Dat midden probeerde de bakens enigszins te verzetten maar is vervolgens geschrokken van de boze reacties van de linkervleugel en heeft een flinke hoeveelheid water bij de wijn gedaan. De kritiek horen we nog regelmatig (wel iets minder dan anderhalf jaar geleden) maar het ontbreekt nu aan mensen die duidelijk zichtbaar de lijn van "vrijheid eerlijk delen" verdedigen en verder uitwerken. De mensen die dat zouden willen of kunnen zijn veel te bang te worden uitgemaakt voor een rechtervleugel natuurlijk, want wie in GroenLinks wil er nou rechts zijn?
Toch hoop ik dat GroenLinks nog een keer ondubbelzinnig gaat zeggen dat wij niet meer als een plaatsvervangende belangenbehartiger willen optreden van alle groepen in de samenleving die zich te kort gedaan voelen. Natuurlijk moet de gezondheidszorg goed zijn en de ouderenzorg moet verbeteren, maar de belangen van heel veel groepen moeten we kunnen afwegen tegen andere belangen en we moeten ook wel eens neutraal zijn of nee kunnen zeggen. En in ieder geval moeten we breken met het automatisme van vereenzelviging met de vakbeweging. Op het congres kwam ik weer GroenLinksers tegen die het pleidooi voor CAO-verkiezingen ongehoord vonden. Ik zou het goed vinden als GroenLinks de vakbeweging zou benaderen als een gewone belangenorganisatie en wat mij betreft vooralsnog niet de meest sympathieke.