Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Is een nieuwe ideologie nodig? (mrt 2006)
Beste Chris,Op het GroenLinks ledenforum vroeg jij of iemand kon uitleggen waarom sommigen vinden dat GroenLinks een nieuwe ideologie nodig heeft. Ik wil proberen daarop iets dieper in te gaan.
De vraag moet niet zijn waarom GroenLinks juist nu met een nieuwe ideologie komt, maar waarom het zo lang geduurd heeft voordat GroenLinks eens probeerde met iets nieuws, een nieuwe ideologie, te komen. En misschien ben je wel iets te haastig als je aanneemt dat GroenLinks een nieuwe ideologie krijgt. Want de boze reacties in de eigen gelederen (niet alleen van leden, maar ook van sympathisanten) en het feit dat de discussie na een vlot begin nu lijkt dood te bloeden, is een aanwijzing dat er ook nu niets verandert. Laat ik de vraag anders formuleren: Waarom moet GroenLinks veranderen?, of voor mijn part: Waarom moet GroenLinks een nieuwe ideologie hebben?
Allereerst is er natuurlijk de val van de muur geweest die het failliet van het communisme, we kunnen misschien ook zeggen het socialisme in de praktijk, voor iedereen heeft duidelijk gemaakt. Socialistische idealen waren belangrijke bouwstenen bij de oprichting van GroenLinks. De val van de muur heeft de discussie over kapitalisme, markteconomie, overheidsingrijpen en verdeling van welvaart in een ander daglicht geplaatst. De discussie daarover is in GroenLinks eigenlijk te veel omzeild maar daar moeten we nu maar niet te veel over uitweiden. Van belang was het zeker.
Een tweede punt is het opkomen voor de zwakkeren in de samenleving. GroenLinks heeft dat altijd hoog in het vaandel staan, maar het is vaag wie of wat er eigenlijk bedoeld wordt met die zwakkeren. Zijn het de werklozen, de jongeren, de werkenden, de uitkeringstrekkers, de allochtonen, de daklozen, de mensen in loondienst, de ambtenaren, de WAO-ers, de bejaarden, de studenten of ga zo maar door. GroenLinks maakt er een potje van en verklaart zich solidair met elke ontevredene en zal nooit eens een keuze maken welke verlangens wel en welke verlangens niet gehonoreerd zullen worden. Ik persoonlijk vind dat de Nederlandse samenleving als geheel te veel van de beschikbare grondstoffen en brandstof en natuur op maakt en ik zou willen dat GroenLinks het zuinig omgaan daarmee voorop zou plaatsen in het programma van de partij. Dat betekent natuurlijk dat je protesteert tegen de schandelijk hoge bonussen die topmanagers (en topsporters?) zichzelf toeschrijven, maar ook dat je je niet langer uitspreekt voor elke verhoging van lonen, uitkeringen of pensioenen. Dat zou voor GroenLinks een hele omschakeling zijn.
Een derde punt is dat GroenLinks aan de linker kant van het politieke spectrum een beetje vermorzeld dreigt te worden tussen de PvdA en de SP. Als GroenLinks niet uitkijkt krijgt het een zelfde soort positie tussen PvdA en SP als D'66 tussen VVD en PvdA. Met redelijkheid kan je dan af en toe iets winnen, maar even zo goed verlies je dat weer een volgende keer. En je krijgt alleen de kruimeltjes die overblijven; een richtingbepalende invloed op het politieke proces heb je niet. Dat is een dilemma voor GroenLinks en ik denk dat de slechtste oplossing zou zijn als GroenLinks een concurrentiestrijd met de SP zou aangaan om de vraag wie de linker vleugel in Nederland mag vertegenwoordigen. Die strijd is eigenlijk al verloren. Gun de SP haar overwinning en zeg: "wij wilden toch al een andere kant op".
Wij willen een wereld met minder consumtiedwang (en productiedwang), met minder schaalvergroting, met minder gesleep met grondstoffen en produkten over de aarde, met minder autoverkeer en met een rechtvaardiger verdeling van de rijkdommen over de hele wereld en met minder vervanging van arbeid door kapitaalgoederen. Kortom: een zuiniger wereld.
Tenslotte moet erkend worden dat GroenLinks samen met de PvdA de laatste jaren in het defensief is gedrongen door de opkomst van Pim Fortuyn, maar ook door de kritiek die Theo van Gogh steeds had op links. Dat is te makkelijk afgedaan als een ruk naar rechts of propaganda voor een keiharde autoritaire samenleving waar alleen het recht van de sterkste zou gelden. Een deel van de kritiek was terecht en zouden GroenLinks en de PvdA ter harte moeten nemen. Neem nou het rampzalige onderwijsbeleid van de afgelopen 30 jaar van de sociaal-democratie. En het debat in Nederland tussen moslims en niet-moslims is meer bevorderd door af en toe forse verwijten over en weer dan door de zalvende praatjes over veelkleurigheid en wederzijds respect.
Genoeg redenen dus voor een grondig debat !