Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Antwoord aan Joop Vogt (juni 1994)
(Vuurtoren; aug 1994)Joop Vogt heeft kritiek op mijn stukje over links en rechts in de vorige Vuurtoren. Hij zegt dat Links oorspronkelijk de liberalen waren die aan de linker kant zaten in de Duitse Rijksdag. De socialisten kwamen aan dezelfde zijde terecht en in het algemeen zegt Joop dat links de niet-confessionele groepen zijn, de mensen die zich niet door dogma's laten leiden. Hij hoopt dat ik in die zin links ben.
Dat is te simpel. Ieder mens en iedere groep mensen hebben hun dogma's. De werkelijkheid is zo gecompliceerd dat die alleen maar met vereenvoudigingen, met dogma's dus, te benaderen valt. Ik neem aan dat ikzelf talloze dogma's heb. Dat ik een aanhanger ben van Feijenoord kan je een dogma noemen. Dat dogma is op geen enkele rationele overweging gebaseerd, slechts op het feit dat ik uit Rotterdam kom en mijn vriendjes op school ook voor Feijenoord waren. Had ik toen een meer rationele, objectieve keuze moeten maken, of moet ik nu mijn fout herstellen door elke keer die ploeg aan te hangen die objectief het beste voetbal speelt? (Dat zou slechts een ánder dogma zijn) Ik laat het maar zo, ook al heeft Feijenoord het me de laatste twintig jaar niet makkelijk gemaakt.
Links heeft ook haar dogma's, en daarover ben ik al regelmatig gestruikeld. Met andere woorden, "niet-dogmatisch" is voor mij niet de term om het probleem links - rechts mee te lijf te gaan.
Verderop zegt Joop: "In de geweldloze revolutie die wij linksen nastreven, zullen we de macht die de ene mens heeft over de ander moeten afbreken". Misschien is die geweldloze revolutie een dogma van Joop. Ik denk dat geweldloze revoluties niet bestaan. De gebeurtenissen in de DDR en in Tsjechoslowakije in oktober en november 1989 waren revoluties bij uitstek. Veel geweld kwam er niet aan te pas, maar absoluut geweldloos waren ze niet en de dreiging met geweld was aanwezig, ook van de kant van de democratische oppositie. En omdat revoluties niet geweldloos zijn, zijn zij ook niet het doel waarnaar wij streven. Als het even kan, zijn geleidelijke veranderingen altijd te verkiezen boven revoluties.
Het gaat er maar om wat je wilt bereiken. Wat dat betreft spreekt het afbreken van "de macht die de ene mens heeft over de ander" mij ook niet aan. Het klinkt wel mooi, maar het lijkt me een illusie. Daarmee stel je je doelen te hoog (zoals ook Marx al deed met zijn vrije associatie van vrije individuen) en verwaarloos je zaken waar je echt invloed op zou kunnen uitoefenen.
Ervoor "te zorgen dat de afstand tussen de laagste en de hoogste inkomens kleiner wordt in plaats van groter, zoals dat nu steeds gebeurt", vind ik ook niet de hoogste prioriteit zoals ik in mijn eerste stukje al geschreven heb. Het is een thema waarmee "oud links" voortdurend nog op de proppen komt binnen GroenLinks, zonder overigens de laagstbetaalden te bereiken die men zo graag beschermen wil.
We moeten niet zogenaamd-ondogmatisch zijn, maar proberen te ontdekken wat ieders dogma's zijn en bereid zijn daarover te discussiëren. Mijn prioriteit (dogma) is niet langer "de revolutie", het "socialisme", de "rechtvaardigheid", maar het feit dat de mens roofbouw pleegt op de natuur waarvan hij zo afhankelijk is.