Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Het verdwijnen van de PSP (dec 1990)
Afscheid van het socialisme.(in: "Maak een vuist" dec 1990; laatste afdelingsblad PSP-Wageningen).
De PSP verdwijnt in Wageningen en zal het ook landelijk niet lang meer maken. Ik weet niet of het toeval is, maar dit verdwijnen valt samen met het verdwijnen van socialistische systemen in Oost-Europa. Beide verdwijningen laten een soort leegte achter. Natuurlijk, iedereen in Oost-Europa juicht de ontwikkelingen toe, net zoals in de PSP een grote meerderheid ervóór was op te gaan in een bredere samenwerking met andere partijen. En zoals er een weerzin gegroeid was bij bevolking in Oost-Europa tegen de socialistische rethoriek, zo was er in de PSP een weerzin gegroeid tegen het soort discussie dat gevoerd werd, het gebekvecht over principes die door weinigen meer onderschreven werden. Niettemin laat de PSP een leegte achter, zoals ook Europa saaier lijkt te worden zonder oostblok.
Eigenlijk was ik nog niet zo ver. Ik dacht dat de discussie over de zegeningen van het socialisme nog jaren zou duren en het verbaasde mij dat van der Spek zo snel van het politieke toneel verdween nadat hij uit de Tweede Kamer verdween. Ik had iets meer levenskracht verwacht van het radicale socialisme. Ik was het er inmiddels allang niet meer mee eens, maar ik hoopte dat er iets nieuws zou voortkomen uit de discussie, maar plotseling verdween de weerstand. Eén troost is er voor Van der Spek: zijn voorspelling dat de keuze destijds voor André van Es de ondergang van het principiële pacifistisch socialisme zou zijn, is uitgekomen. De PSP heeft het niet veel langer uitgehouden dan hijzelf.
Het verdwijnen van de PSP (en het even onvermijdelijke verdwijnen van de CPN binnenkort) markeert werkelijk een belangrijke overgang in de maatschappij. Het belang van die overgang ook voor GroenLinks, wordt nog niet overal ten volle beseft. Het is het einde van het idee dat het socialisme een aanvaardbaar alternatief zou zijn voor het kapitalisme. Natuurlijk zijn er nog woordkunstenaars die op papier een aanvaardbaar soort socialisme construeren, maar er is inmiddels teveel gebeurd, om daarvoor een meer dan minuscule aanhang te kunnen werven. Wat er ook verder in de maatschappij gebeuren zal, de maatschappij zal een beetje kapitalistisch zijn en een beetje socialistisch, waarschijnlijk met de nadruk op kapitalistisch. Progressieve mensen zullen blijven streven naar een betere wereld, maar ze zullen er andere woorden voor moeten gebruiken.
De PSP kon rekenen op een voortdurende instroom van jongeren in Wageningen die zich konden verenigen met de principes van de PSP. De PSP organiseerde acties en de CPN en andere doorgewinterde activisten zagen dat minzaam aan, in de zekerheid dat veel PSP-ers op den duur het chaotische moe werden en toetraden tot hechter georganiseerde partijen of comité's. De PSP verloor mensen maar trok ook steeds nieuwe aan en dat was de kracht van de PSP. De PSP had een stabiele aantrekkingskracht op mensen (jongeren) die wilden dat de maatschappij wérkelijk zou veranderen. Helaas zijn we nog niet zover dat GroenLinks de nieuwe woorden gevonden heeft die op dit moment nodig zijn om zo'n stabiele aanhang te werven. Er is nog teveel onduidelijkheid en teveel onenigheid over de vraag waarop we onze gezamenlijke boosheid (en acties) moeten richten. Het kan nog komen.