Oorlogstaal (okt 2016)
In standpuntNL op radio1 werd op 12 oktober de stelling besproken dat het westen geen vuist kan maken tegen de internationale politiek van Poetin.
Aan het woord waren Tweede Kamerleden Sjoerd Sjoerdsma van D'66 en Michiel Servaes van de PvdA. Beiden kwamen woorden te kort om aan te geven hoe verwerpelijk zij de buitenlandse politiek van Poetin vonden, met bijvoorbeeld de militaire interventie in de Oekraïne en de bombardementen op Aleppo in Syrië. Zij vonden dat het westen tegenover de machtspolitiek van Poetin "iets stevigs" moest neerzetten, een "heel krachtig, eenduidig signaal". Gevraagd naar wat voor signaal dan, kwamen zij met verdergaande sancties, ook meer persoonsgerichte sancties, gericht tegen de privé-rekeningen in het westen van alle personen die direct of indirect verantwoordelijk zijn.
Beiden pleitten voor een betere internationale samenwerking maar ze wisten niet hoe snel ze moesten duidelijk maken wat ze daarmee níet bedoelden: We moeten ons niet blind staren op de klassieke militaire middelen en we moeten veel flexibeler zijn. Servaes zei even later: Rechtse partijen willen meer investeren in de NAVO en in defensie, maar wij willen liever werken aan effectievere sancties en minder letten op de handelsbelangen.
Als ik dit hoor voel ik mij links en rechts heen en weer geslingerd. Het is een mager betoog; Het lijkt meer erop gericht om de verschillen te benadrukken tussen hun opvattingen en die van "rechtse partijen", dan gericht op een verandering of verbetering van de internationale verhoudingen. Want een kind kan begrijpen dat verdere internationale sancties slechts een beperkte invloed op Poetin zullen hebben.
Ik word heen en weer geslingerd omdat zowel de "flexibele", pacifistische (PvdA- en D'66-) benadering als de "rechtse" benadering (meer NAVO) onbevredigend zijn en de werkelijke gevaren lijken te onderschatten. Beide benaderingen zullen de spanningen vergroten en ik zou allereerst willen vragen: Wat is er gedaan om de spanningen te verminderen? En vraag twee: heeft het westen fouten gemaakt?
Na de Arabische revolutie die begon inTunesië, ontstonden ook in Syrië opstanden tegen het bewind van Assad; het westen steunde de opstandelingen totdat een deel van de opstandelingen zich ook tegen het westen bleek te keren en totdat de IS werd opgericht. Voor het westen ontstond een hopeloze situatie: het wilde vechten tegen Assad maar ook tegen IS en koos als bondgenoot wat andere groepen die bij geen van deze beide hoorden. Dat lijkt me net zo hopeloos als (vergeef me de platte vergelijking) met een groep PSV-supporters je te gaan mengen in een konflikt tussen Ajax- en Feyenoord-aanhangers. Niemand wilde het destijds erkennen, maar de opkomst van IS bewees gedeeltelijk het gelijk van Poetin die vanaf het begin de opstand tegen Assad niet wilde steunen.
De situatie werd voor het westen nog hopelozer toen Poetin besloot actief de kant van Assad te kiezen. Kiezen voor één partij was militair gezien een verstandiger aanpak dan de westerse activiteit tegen twee partijen. Voor het westen was het ingrijpen van Poetin een dwingende reden om de strategie te herzien; en in feite werd die ook herzien, want wat horen we nog over de strijd tegen IS en wat doet het westen nog in de strijd tegen Assad? In feite staat het westen nu buitenspel maar dat werd nooit met zoveel woorden erkend. De eigen fouten werden niet erkend en nu is er nog alleen verontwaardiging over Poetin. En als we die verontwaardiging over Poetin (hoe terecht ook) verder cultiveren, wordt de situatie er niet beter op. Zoals in een vroeg stadium het westen toch had moeten onderhandelen met Assad (en met Iran en Saoedi Arabië) om andere uitwegen te vinden, zo moet het nu ook onderhandelen met Poetin om een andere uitweg te vinden in plaats van die verschrikkelijke bombardementen. Daar is niet veel hoop op, maar het móet geprobeerd worden. Want ik weet niet of mensen voldoende beseffen dat er een kans is op nog veel verschrikkelijker escalaties. Ik was dan ook niet blij toen Rusland dreigde te worden uitgesloten van de Olympische spelen en daadwerkelijk werd uitgesloten bij de paralympische spelen.
Ik weet zeker: alleen maar de spanningen met Rusland opvoeren, zal de wereld onveiliger maken en zal het moeilijker maken om op een concreet onderwerp daadwerkelijk te zeggen: Tot hier en niet verder.
En als Sjoerdsma en Servaes als eerste prioriteit voor minister Koenders zeggen dat de onderste steen wat beftreft de MH17 boven moet komen en dat de daders voor het gerecht moeten worden gebracht (ik neem aan Poetin dus), zijn ze dan niet net als de bevolking van Colombia die geen vrede willen omdat ze ook daders willen kunnen bestraffen of als Joodse kolonisten en Palestijnen die hun ( soms terechte) verontwaardiging niet willen opzij zetten voor een duurzame vrede?