Teksten over Groenlinks
door Henk Spaan
Verschoningsrecht homohuwelijk (apr 2007)
Op het forum van GroenLinks begon een discussie over het verschoningsrecht voor ambtenaren van de burgerlijke stand die geen homo-huwelijk wilden voltrekken. De discussie begon als reactie op een nieuwe kadernieuwsbrief van GroenLinks waarin wordt opgeroepen luidruchtig te protesteren tegen dit onderdeel van het regeeraccoord.Ik zou het leuk vinden als GroenLinks dat nou eens níet zou doen. Ik kan me er ook behoorlijk kwaad over maken, want er blijkt hoe makkelijk we zelf met twee maten meten: Als een wethouder weigert om de wet op de vreemdelingenzaken uit te voeren, dan staan we allemaal vol bewondering te juichen over deze dappere daad. Dan is er niemand in GroenLinks die roept de wet is de wet. Dat moet allemaal kunnen, want onze principes … enz. enz.
Kennelijk zijn onze eigen principes de enig belangrijke principes. Waar is de tolerantie waar GroenLinks tegenwoordig zo prat op gaat? Er lijkt me geen enkel bezwaar tegen een soort verschoningsrecht. Natuurlijk moet ook de gemeente Staphorst ambtenaren hebben die homoparen willen trouwen, maar als er ambtenaren zijn die daar bezwaar tegen hebben, dan is dat niet een reden om ze gelijk te ontslaan. Je kan daar makkelijk omheen, dus laten we daar dan gewoon omheen gaan.
En het is al helemaal onzin om dat discriminerend tegen homo's te noemen of om te zeggen dat daardoor de rechten van de homo's worden bedreigd, zoals dat in de kadernieuwsbrief gezegd wordt.
Het argument: dat weten ze nou toch, dan moeten ze maar geen ambtenaar worden, vind ik buiten proporties. Er zijn streng christelijke mensen die heel goede, betrouwbare (misschien een wat ongelukkig woord in deze contekst?) ambtenaren zijn. Als zij ontslag moeten krijgen of niet aangenomen kunnen worden dan komt dat neer op een beroepsverbod. En dat was iets waar wij verschrikkelijk tegen waren in de jaren zeventig. Weer dat meten met twee maten.
GroenLinks heeft drie hoofd-thema's milieu, solidariteit en tolerantie. Als ik deze discussie lees denk ik dat tolerantie iets is dat anderen voor ons moeten hebben, niet iets wat wij voor anderen hoeven te hebben.
En stiekem denk ik: "Kom op Femke, kom op fractie, kom op partijbestuur, sta op en maak voor eens en voor altijd duidelijk dat wij niet met dergelijke onverdraagzaamheid, met dit gedram willen meedoen".
Natuurlijk wordt dan de vraag gesteld of je ook gewetensbezwaren moet toestaan voor ambtenaren die weigeren om negers of islamieten in de echt te verbinden als je vindt dat dat bij het homo-huwelijk ook mag. Die vraag is terecht en ik zal proberen er iets verder op in te gaan. Als ik de baas was van de afdeling van de burgerlijke stand en er kwam iemand die zwarte mensen niet wilde trouwen, dan denk ik dat ik zou zeggen: "Kom op, daar zijn we nou toch overheen, als je dat niet wilt moet je maar een andere baantje zoeken".
Maar merkwaardig genoeg zegt mijn gevoel dat het bij het homo-huwelijk anders ligt. Ten eerste is het homo-huwelijk pas vijf jaar een feit, ik weet dat sommige mensen daar nog niet overheen zijn en ik kan dat begrijpen ook. Want veranderingen in de hoofden van mensen gaan nou eenmaal langzaam en een beetje geduld met de achterblijvers is wel op zijn plaats. Ik heb een beetje een hekel gekregen aan radicalisten die de wereld willen verbeteren en wel NU METEEN. Ik ben ervan overtuigd dat het homo-huwelijk nu bestaat en niet meer verdwijnen zal en dat de acceptatie daarvan langzaam maar zeker steeds algemener zal worden.
Maar er speelt nog iets mee en dat heeft te maken met het begrip pluriformiteit. Ik neem aan dat elke gemeente meerdere huwelijksambtenaren in dienst heeft (hoewel in dienst misschien niet het juiste woord is want er is vaak een losser werkverband, meen ik). Ik neem ook aan dat gemeentes daarbij zoeken naar verschillende soorten huwelijksambtenaren; ik zou zeggen voor elk wat wils. Tik op google het woord huwelijksambtenaar in en je vindt van allerlei gemeenten welke huwelijksambtenaren ze in de aanbieding hebben. Aanstaande echtparen kunnen vaak een keuze doen. De huwelijksambtenaar komt vervolgens op bezoek bij de toekomstige echtgenoten, praat met hen apart en/of samen en maakt daarvan een persoonlijk verhaal. Dat persoonlijke verhaal vertelt de ambtenaar dan tijdens de plechtigheid. Het is goed als ambtenaar en echtpaar een beetje bij elkaar passen. Als ik zou trouwen zou ik niet blij zijn met een ambtenaar die god overal bij haalde en zou dreigen met hel en verdoemenis als ik de te sluiten eeuwige band zou willen verbreken. Ik zou het ook vreemd vinden als de ambtenaar citaten uit de Koran zou aanhalen (het mag wel hoor, ik ben heel vrijzinnig, maar vreemd lijkt het me wel). Anderzijds is het vanzelfsprekend dat in iedere gemeente ook gelovige huwelijksambtenaren zijn die het woord van god of van allah gemakkelijk in de huwelijksvoltrekking kunnen opnemen. Heel veel mensen willen dat ook.
Ik kan me ook voorstellen dat er huwelijksambtenaren zijn die beslist niet bereid zijn het woord van god te noemen en er zijn er die niet bereid zijn een huwelijk te voltrekken zonder het woord god te noemen.
De meesten zullen er overigens tussenin zitten. Maar mag dat? Mag een ambtenaar wel of juist niet het woord god willen gebruiken? En zo'n weigeraar, discrimineert die of discrimineert die niet. Ik zou zeggen ja die discrimineert, maar niet op een manier die mij stoort. Laten we in godsnaam (nou ja, ..) het belang van de pluriformiteit zwaarder laten wegen, dan een strak vasthouden aan de regels van alles voor iedereen het zelfde.
En dan komen we terug op de ambtenaar die bijvoorbeeld niet twee Ghanezen in de echt wil verbinden: Er is nog een reden waarom dat anders is dan bij het homo-huwelijk. Want over het trouwen van negers wordt bij de aanstelling geen vragen, of in ieder geval geen harde eisen gesteld, en waarom zou je die vraag wel stellen wat betreft het homohuwelijk ? Je kijkt gewoon of iemand geschikt is als huwelijksambtenaar en of hij of zij aanvaardbaar is voor voldoende mensen in de gemeente.
Bij een sollicitatie zal ik nooit vragen of de sollicitant ook bereid is om negers te huwen. Ik heb al moeite het hier zo op te schrijven. En omdat ik daarnaar niet vraag kan het gebeuren dat mijn gemeente een ambtenaar heeft die dat niet wil zonder dat ik dat in de gaten heb. Want in het werkoverleg bleek elke keer dat donkere echtparen door anderen werden genomen. Als de ambtenaar verder correct zijn of haar werk doet, merk ik het niet en heb ik er dus geen last van. Ik heb geen behoefte om in de hoofden van alle ambtenaren een kijkje te nemen. Pas als de ambtenaar de eigen opvattingen gaat uiten of onbeschoft wordt of als het echt hinderlijk wordt in het werkoverleg, dan ga ik er wat van zeggen. En misschien gooi ik die persoon er dan uiteindelijk wel uit.
Van een atheistische huwelijksambtenaar eis ik niet dat hij ook het woord van god moet kunnen verkondigen en van een streng christelijke ambtenaar eis ik niet bereid moet zijn een homo-huwelijk te voltrekken. Gewoon uit verdraagzaamheid. Sorrie voor de principes.